28 lutego ważność straciły wszystkie dotychczasowe deklaracje rezygnacji z PPK. W marcu dojdzie do autozapisu – wszystkie osoby uprawnione do korzystania z programu automatycznie zostaną do niego ponownie zapisane, a pierwsze wpłaty na rachunek PPK będą miały miejsce już 1 kwietnia. Został zatem miesiąc na podjęcie decyzji i uzyskanie odpowiedzi na pytanie czy PPK to dobry wybór czy może warto jednak jak najszybciej ponownie wypisać się z tego programu?
- Dziś już nikt nie ma wątpliwości, że bez dobrowolnego oszczędzania na emeryturę, nasz poziom życia po okresie pracy, może ulec znacznemu pogorszeniu
- Według prognostyków emerytury za 20 lat mogą stanowić między 20% a 30% naszych ostatnich miesięcznych zarobków, 80 – o tyle procent będziemy biedniejsi na emeryturze
- Przynajmniej częściowe rozwiązanie tego problemu można szukać w III filarze emerytalnym, w tym również w PPK
- Ponieważ program ten jest dobrowolny, w każdej chwili można się z niego wypisać, tak samo jak ponownie zapisać
SPIS TREŚCI:
Co to jest PPK?
Temat PPK, po czterech latach, ponownie odżył. PPK jest to quasi-obowiązkowy, prawnie usankcjonowany mechanizm grupowego gromadzenia środków, który ma zachęcić pracowników do systematycznego oszczędzania na przyszłą emeryturę.
Wszyscy pracownicy, którzy płacą składniki emerytalne, między 18 a 54 rokiem życia są automatycznie zapisywani do tego programu. Mogą jednak wypisać się z niego w dowolnym momencie. Taki sam schemat dotyczy ewentualnego zapisania się do programu. Pracodawca ma natomiast obowiązek zawrzeć umowę o prowadzeniu PPK z wybraną instytucją finansową.
Aktualnie z PPK korzysta jedynie 2,5 miliona osób, co odpowiada blisko 35% uprawnionych. Oznacza to, że do tej pory około 65% uprawnionych zrezygnowało z tej możliwości. Głównym winowajcą takiego stanu rzeczy wydaje się OFE, a raczej to jak pieniądze z OFE zostały potraktowane przez władze państwowe. Z powodu tego programu wielu Polaków podchodzi z ogromną rezerwą do kolejnych pomysłów rządu „zachęcających” do odkładania na emeryturę.
Dalsza część artykułu poniżej materiału wideo.
PPK są wzorowane na podobnym rozwiązaniu, z sukcesem wprowadzonym w Wielkiej Brytanii. Po 8 latach funkcjonowania programu na Wyspach uczestniczy w nim 87% pracowników. Podobne programy działają również w USA, Nowej Zelandii czy Turcji.
Wpłaty uczestników Pracowniczych Planów Kapitałowych są gromadzone w ramach tzw. funduszu zdefiniowanej daty, który dobiera odpowiednie proporcje między kapitałem zainwestowanym w akcje a obligacje, w zależności od tego wieku oszczędzającego. Wybór strategii inwestycyjnej co do zasady zależy od tego ile czasu zostało do emerytury, jednak można to samodzielnie zmienić, na bardziej ryzykowną lub bezpieczniejszą strategię, w zależności od preferencji danej osoby.
Każda z instytucji, zobowiązująca się do prowadzenia PPK będzie miała obowiązek utworzyć minimum pięć takich funduszy. W każdym z nich portfel inwestycyjny powinien być tak zaprojektowany, aby wraz z postępującym wiekiem członka PPK zmniejszało się ryzyko inwestycyjne.
W ostawie określono również konkretnie, w jakie aktywa będą lokowane pieniądze w ramach części akcyjnej (udziałowej): co najmniej 40% w spółki WIG20, maksymalnie 20% w spółki z indeksu mWIG40, maksymalnie 10% w pozostałe spółki z GPW oraz co najmniej 20% stanowić mają inwestycje zagraniczne.
W przypadku części dłużej co najmniej 70% kapitału lokowane być musi w papiery wartościowe emitowane lub gwarantowane przez takie instytucję jak między innymi: Skarb Państwa, NBP, jednostki samorządu terytorialnego, władze publicznej, a także banki centralne państw członkowski, Unię Europejską, czy Europejski Bank Centralny.
OFE bis? Czy Rząd po raz kolejny chce nas oszukać?
Wielu Polaków mimo upływu czasu, nieustannie ma w pamięci co stało się z ich pieniędzmi w ramach OFE. Wydaje się, że obraz ten jest zamglony i przesłonięty narastającym brakiem zaufania wobec rządu. Pieniądze z OFE nie zniknęły, zostały przeniesione. Polacy wydają się pamiętać te wydarzenia inaczej i czują się oszukani przez Państwo i wręcz okradzeni.
Dlaczego PPK to nie OFE? W rzeczywistości istnieje więcej różnic niż podobieństw. Oba produkty łączy jedynie inwestowanie na rynku kapitałowym i długi horyzont inwestycyjny. Reszta wydaje się zupełnie inna. Przede wszystkim PPK należy do trzeciego, prywatnego filaru. Pieniądze z PPK są pod naszą całkowitą kontrolą i w każdym momencie mogą zostać wypłacone. Możemy w pewnym stopniu zmieniać proporcje między ryzykiem a potencjalnymi zyskami z inwestycji, a także wybierać okresy, w którym chcemy oszczędzać lub nie.
Strach przed tym, że Państwo zabierze nam pieniądze i PPK podzieli los OFE nie powinien zniechęcać nas do skorzystania z tak atrakcyjnej i stosunkowo bezpiecznej opcji oszczędzania pieniędzy.
Kto i ile płaci? Co można zrobić z pieniędzmi z PPK?
Wpłaty na PPK będą finansowane z trzech źródeł: wpłaty pracownika, pracodawcy oraz dopłaty od Państwa. Pracownik może oszczędzać od 2% do 4%. Wyjątek stanowią pracownicy, którzy zarabiają mniej niż 120% minimalnego wynagrodzenia – wtedy mogą odkładać jedynie 0,5% swojej pensji brutto.
Dopłata od pracodawcy wynosi między 1,5% do 4%. Każdy pracodawca zobowiązany jest do wpłat w wysokości 1,5% pensji brutto pracownika i wydaje się, że na próżno szukać pracodawców, którzy dobrowolnie zwiększają ten obowiązkowy poziom. Dopłata od Państwa obejmuje część powitalną wynoszącą 250 zł (wpłata jednorazowa) oraz coroczne wpłaty w wysokości 240 zł.
By w pełni cieszyć się korzyściami związanymi z PPK, to znaczy bez konieczności ponoszenia kosztów podatkowych, pieniądze należy wypłacić po osiągnięciu 60 roku życia (niezależnie od płci) i w kilku ratach. Program dopuszcza jednorazowe wypłacenie 25% zgromadzonych środków. Resztę kapitału można wypłacać w równych latach, przez co najmniej 10 najbliższych lat. Możliwe jest oczywiście wyciągnięcie całej zaoszczędzonej kwoty, to jednak wiąże się z 19% podatkiem Belki od zysków kapitałowych.
Pieniądze w ramach PPK są naszą własnością. Wypłacanie pieniędzy przed osiągnięciem 60 roku życia również jest możliwe, wiąże się to jednak z utratą wszystkich bonusów od państwa oraz części profitów od pracodawcy – 70% środków od pracodawcy trafia do nas, reszta do ZUS.
Reszta pieniędzy może być przez nas wypłacana w dowolnym momencie oraz z jakąkolwiek częstotliwością. W tym przypadku również naliczany jest podatek od zysków kapitałowych. Jest to rozwiązanie, odpowiednie dla osób, które kategorycznie nie wierzą w PPK. Przykładowe cykliczne wypłacanie środków co roku wydaje się i tak bardziej optymalnym rozwiązaniem niż brak uczestnictwa w Pracowniczych Planach Kapitałowych.
Ostateczną decyzję o ewentualnym wypisaniu się z PPK powinno podjąć się na podstawie zalet oraz wad programu.
Wady PPK
PPK jest w pewien sposób narzucany pracownikom. Polega to na tym, że domyślnie bierzemy w nim udział, jeżeli nie chcemy musimy się z niego wypisać. W tym przypadku bezczynność oznacza aktywny udział w Pracowniczych Planach Kapitałowych. Dodatkowo ewentualny brak chęci uczestnictwa w PPK wymusza wypisywanie się z niego systematycznie co 4 lata. Oczywistą wadą jest również niższa pensja. Obniżka wypłaty o 2% nie powinna być jednak czymś, co zadecyduje o rezygnacji z programu.
Uczestnictwo w PPK wiąże się z korzystaniem z aktywnych funduszy, co wiąże się ze stosunkowo wysokimi kosztami zarządzania np. w porównaniu do ETFów. Należy uwzględnić również różną efektywność instytucji zarządzających naszymi pieniędzmi, które dodatkowo wybierane są nie przez pracowników, tylko przez pracodawcę. Dysproporcje między wynikami poszczególnych instytucji potrafią być znaczne i to już z perspektywy 4 lat. Ciężko stwierdzić czy dłuższy horyzont czasowy zmniejszy zaistniałe różnice, czy wręcz przeciwnie.
Istnieją dodatkowo ściśle określone wymogi dotyczące miejsca lokowania naszych oszczędności. Inwestowanie głównie w aktywa polskie wiąże się z efektem znanym jako home bias, a także niską dywersyfikacją geograficzną, co również należy zaliczyć do wad PPK.
Zalety PPK
Patrząc jednak na fakt, że zdecydowana większość społeczeństwa nie inwestuje i nie ma większej wiedzy w tym zakresie, zostawienie sprawy w rękach profesjonalnych funduszy powinno przynieść lepsze rezultaty, niż gdybyśmy nic nie robili z naszymi pieniędzmi.
Pieniądze, które będą oszczędzane i inwestowanie nie są jedynie wkładem pracownika. Dopłaty od pracodawcy i od Państwa to istny gamechanger. Wydaje się, że jest to jedyna inwestycja gdzie na nasze zyski pracują pieniądze aż trzech podmiotów.
Korzystanie z 3 filaru emerytalnego zwiększa dywersyfikacje. Aktualnie duży odsetek Polaków swoją przyszłość po okresie aktywności emerytalnej powierza tylko jednej instytucji, jaką jest ZUS. Wydaje się zasadnym rozłożenie losów przyszłej emerytury na kilka „koszyków”.
Skorzystanie z PPK może w pewnym stopniu przybliżyć Polaków do giełdy. W naszym kraju wielu ludzi nie ma żadnej styczności z inwestowaniem. Przez ten program mogą oni w pewnym stopniu zainteresować się pomnażaniem swoich pieniędzy z wykorzystaniem rynków kapitałowych.
Pieniądze w ramach PPK to środki prywatne i dziedziczone, które w szczególnych sytuacjach mogą zostać wypłacone bez większych konsekwencji (przypadek choroby w rodzinie). W konkretnych przypadkach stanowić mogą również wkład własny w kredycie hipotecznym (w ciągu 15 lat należy jednak zwrócić całą kwotę do PPK).
Pieniądze z PPK mogą stanowić „samo odkładającą się” finansową poduszkę bezpieczeństwa. Dzięki temu rozwiązaniu, nie musimy poświęcać godzin na studiowanie niuansów związanych z finansami osobistymi. Pieniądze, stanowiące nasze zabezpieczenie, “same” regularnie co miesiąc odkładają się. Jest to zarazem zaledwie i aż 2% naszej pensji brutto.
Czy ostatecznie warto?
Patrząc na zalety i wady programu należy stwierdzić, że PPK jest korzystne. Należy pamiętać jednak, że 2% wypłaty nie zapewni nam bezpiecznej emerytury. Z pewnością aktywny udział w PPK stanowi uzupełnienie emerytury z ZUS, jednak nie jest to gwarant dostatniego życia po okresie pracy.
Jak już wspomniano stopa zastąpienia w przyszłości, dla aktualnych 30- i 40-latków, może spaść nawet do poziomów 20% – 25%. Z tego względu warto porządnie zastanowić się nad wszystkimi możliwościami w ramach III filaru: PPK, PPE, IKE oraz IKZE.
Korzystają z kont maklerskich, w ramach IKE czy IKZE, możemy decydować o tym, kiedy i jak chcemy zainwestować nasze pieniądze, nie ograniczając się przy tym wyłącznie do Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie i polskich aktywów.
Co z naszymi przyszłymi emeryturami?
Patrząc na aktualne stan systemu emerytalnego w Polsce oraz przyszłe potrzeby pieniężne związane z tym zagadnieniem, Państwo jest skłonne w jak największym stopniu zachęcić swoich obywateli do aktywnego oszczędzania na przyszłą emeryturę. Z tego względu w prezentowanym rozwiązaniu nie powinno się szukać różnego rodzaju haczyków. Należy traktować je jako próbę ratowania, już i tak mocno nadszarpniętego i dziurawego, systemu emerytalnego w naszym kraju.
Już dzisiaj nikt nie ma wątpliwości, że bez dobrowolnego oszczędzania na emeryturę, nasz poziom życia po okresie pracy, może ulec drastycznemu pogorszeniu. Największy problem ma źródło w systemie repartycyjnym – aktualnie tylko dwóch pracujących płaci na jednego emeryta. Patrząc na problemy demograficzne Polski, ale i całego świata, coraz bardziej zbliżamy się do stosunku jeden do jednego. Oznacza to olbrzymie obciążenia podatkowe dla osób aktualnie pracujących, które i tak zapewnią wysokość świadczeń tylko na granicy przetrwania dla przyszłych emerytów.
Należy jednak być świadomym, że to od każdego z nas zależy poziom naszego przyszłego życia i nie powinno się w pełni polegać na świadczeniach od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Warto rozważyć plusy i minusy PPK. Z pewnością nie należy zbyt pochopnie wypisywać się z tego programu.
Autor poleca również:
- Polak na dorobku. Jak (nie) oszczędzają Polacy? Pesymistyczne wyniki badania Assay Index
- Polaków dojrzałość inwestycyjna – jak oszczędzamy i jak inwestujemy?
- Oszczędzamy na emeryturę – IKE
