Wskaźniki trendu

Poniżej zaprezentowano zestawienie najpopularniejszych wskaźników pozwalających na identyfikację trendu.

BOLLINGER BANDS – WSTĘGA BOLLINGERA (BOL)

Wstęga Bollingera (Bollinger Bands) jest wskaźnikiem zmienności cen i wyznacza obszar, w którym powinna utrzymywać się cena instrumentu. Esencją analizy wykresu na podstawie tego wskaźnika jest założenie, że dla kursu pozostającego w trendzie horyzontalnym wykres powinien oscylować pomiędzy dwoma wstęgami Bollingera: górną i dolną. Wyjście linii kursu poza ten obszar (ewentualnie zbliżenie się do ramienia wstęgi) oznacza sygnał krótkotrwałego odwrócenia tendencji w dłuższym trendzie horyzontalnym.

Wskaźnika autorstwa Johna Bollingera i noszącego jego imię używa się najczęściej do przewidywania momentu końcowego spadku lub wzrostu notowań. By jednak wstęgi spełniały swoją rolę i pomagały w przewidywaniu trendów notowań giełdowych zalecane jest używanie go w kombinacji z innymi wskaźnikami.

• Sygnał kupna (K) zostaje wygenerowany, gdy linia kursu spada poniżej dolnego ograniczenia wstęgi lub zbliża się do niej (dolna szara linia).
• Sygnał sprzedaży (S) zostaje wygenerowany, gdy kurs przebija górne ograniczenie wstęgi lub zbliża się do niej (górna szara linia).

Uwaga 1: Opisany wyżej sposób analizy może być stosowany tylko w przypadku, gdy kurs znajduje się w trendzie horyzontalnym. Przy długich wzrostach lub spadkach często linia kursu porusza się poza obszarem wyznaczonym przez wstęgę.

Uwaga 2: Jeśli ramiona wstęgi znajdują się przez dłuższy czas bardzo blisko siebie, można się spodziewać dużego ruchu cen. Jego kierunek jest najczęściej zgodny z ruchem, który doprowadził do pierwszego wyraźnego przebicia wstęgi (np. ostatni sygnał K na przykładowym wykresie).

COMMODITY CHANNEL INDEX – CCI

Wskaźnik CCI (Commodity Channel Index) jest wskaźnikiem bazującym na tzw. kursie typowym (Typical Price: (H+L+C)/3 gdzie: H-maksimum, L-minimum, C-cena zamknięcia) i odchyleniu kursu typowego (TP) od średniej tego kursu w stosunku do części uśrednionego odchylenia w okresie N sesji. Przy obliczaniu wskaźnika najczęściej stosuje się okres czternastodniowy.

Istnieją dwa sposoby interpretowania wskaźnika CCI. Pierwszy z nich polega na wyszukiwaniu dywergencji pomiędzy wykresem kursu a wykresem wskaźnika. Na przykład jeżeli wskaźnik wskazuje trend zniżkujący (A) a trend wykres kursu jest zwyżkujący (B), to może to oznaczać rychłą korektę ceny kursu a więc i jego zmianę trendu.

Drugi sposób interpretowania CCI polega na traktowaniu go jako znacznika przewartościowania/niedowartościowania. Jeżeli wartość CCI przekracza granice +100, może to oznaczać przewartościowanie i zapowiadać rychły trend zniżkujący. Analogiczna sytuacja może również zaistnieć, gdy wartość CCI zejdzie poniżej granicy -100: może to oznaczać niedowartościowanie i i nadejście wzrostów w najbliższych notowaniach.

Wykres przedstawia działanie wskaźnika w sytuacji kiedy jest używany najczęściej, to jest do odnalezienia właściwego momentu kupna. Sygnał kupna (K) zostaje wygenerowany, gdy CCI osiąga dolne ekstremum (niedowartościowanie), zaś sygnał sprzedaży (S) zostaje wygenerowany, gdy CCI osiąga jego górne ekstremum (przewartościowanie).

Możliwa jest też analiza wskaźnika w oparciu o poziomy wykupienia/wysprzedania (podobnie jak dla wskaźnika ROC). Cechą charakterystyczną CCI< jest to, że najczęściej generuje on sygnały kupna wcześniej niż inne wskaźniki.

DIRECTIONAL MOVEMENT INDEX (DMI)

Wskaźnik DMI jest podobny do innych wskaźników zmienności trendu, jednakże należy do niego podejść indywidualnie, gdyż jest on dalece bardziej złożony i skomplikowany niż inne wskaźniki.

Wskaźnik ten potwierdza trendy lub ostrzega przed ich zmianą. Dobrze jest jednak używać go we współpracy z innym wskaźnikiem w celu potwierdzania jego wskazań. Ponadto, DMI najlepiej sprawdza się w analizie długoterminowej, gdyż w porównaniu z innymi wskaźnikami jest mniej czuły i mało podatny na wahania. Równie ważną informacją jest, że wskaźnik ten w trendzie konsolidującym daje często fałszywe sygnały kupna/sprzedaży oraz jest spóźniony w reakcji w stosunku do kursu instrumentu.

Graficzna prezentacja wskaźnika składa się z trzech linii w skali od 0 do 100. Dwie podstawowe linie, zwane DI+ (zielona linia) oraz DI- (pomarańczowa linia), służą odpowiednio do prezentacji pozytywnych i negatywnych ruchów instrumentu. Trzecia linia, średnia ADX (niebieska linia), mierzy siłę rynku – wskazuje czy rynek jest w trendzie zwyżkującym, zniżkującym lub czy trend jest chaotyczny i nieokreślony. Przyjęto, że jeżeli linia ADX znajduje się powyżej wartości 40, to trend jest mocny, zaś gdy średnia spada poniżej 20, to trend jest słaby i zmienny (ADX nie pokazuje czy trend jest zwyżkujący czy zniżkujący, jedynie wskazuje siłę obecnego trendu).

Interpretacja wskaźnika polega na obserwacji punktów przecięcia linii DI+ i DI- oraz położenia punktu przecięcia w stosunku do linii ADX. Dobrym sygnałem do zakupu jest sytuacja, w której linia DI+ przecina od dołu linię DI-, zaś dobrym sygnałem do sprzedaży jest sytuacja, gdy linia DI+ przecina od góry linię DI-. Dla ważności sygnałów istotne jest aby w kolejnym dniu po przecięciu dla sygnału kupna maksimum było wyższe od maksimum dnia poprzedniego, dla sygnału sprzedaży minimum niższe od minimum dnia poprzedniego – jest to tak zwana zasada punktu ekstremalnego.

Warto też zwrócić uwagę na położenie punktu przecięcia względem linii ADX. Mocym sygnałem do kupna jest sytuacja (A), w której linia DI+ przecina od dołu linię DI- i jednocześnie wartości obu (DI+ i DI-) są większe od wartości ADX (DI+ > DI- > ADX). Analogicznie, mocnym sygnałem do sprzedaży jest sytuacja (B), w której linia DI+ przecina od góry linie DI- i jednocześnie wartości obu (DI+ i DI-) są mniejsze od wartości ADX ( DI+ < DI- < ADX ).

EXPONENTIAL MOVING AVERAGE – WYKŁADNICZA ŚREDNIA KROCZĄCA (EMA)

Aby pozbyć się opóźnień w prostych średnich ruchomych (średnich arytmetycznych), analitycy techniczni często korzystają z wykładniczych średnich ruchomych. Ich angielska nazwa to Exponential Moving Average – EMA. Podstawową cechą tej średniej jest fakt, iż przywiązuje ona większą wagę do ostatnich wartości niż do wartości starszych i jest tym samym bardziej czuła, a więc lepiej oddaje bieżącą kondycję rynku. Ponadto EMA szybciej od SMA reaguje na zmiany. Stare wartości EMA, zamiast być odrzucane, tracą stopniowo na znaczeniu aż przestają w ogóle być istotne. Najczęściej wskaźnik EMA oblicza się na podstawie cen zamknięcia.

Interpretacja wskaźnika EMA jest w zasadzie identyczna z interpretacją wskaźnika SMA. Jeżeli wykres kursu przecina od góry nierosnącą linię wykładniczej średniej kroczącej, jest to sygnał do sprzedaży (S). Sygnał jest tym mocniejszy, im dłużej linia średniej była ustabilizowana w pozycji zbliżonej do horyzontalnej przed wygenerowaniem sygnału. Gdy zaś wykres kursu przecina od dołu niemalejącą wykładniczą średnią kroczącą, jest to sygnał do zakupu (K). Sygnał jest tym mocniejszy, im dłużej linia średniej była ustabilizowana w pozycji horyzontalnej przed wygenerowaniem sygnału.

MASS INDEX (MI)

Mass Index używa się najczęściej do przewidywania zmiany trendu. Wskaźnik ten mierzy zwężanie się i rozciąganie średniej rozpiętości między kursem maksymalnym (High) i minimalnym (Low).

Wykres wskaźnika oscyluje wokół dwóch linii sygnałowych: pierwsza z nich ma wartość 27, druga niższa zaś 26,5. Linie te służą do obserwacji i wychwytywania sygnałów zmiany trendu i stanowią podstawę sygnałów kupna/sprzedaży.

Interpretacja wskaźnika MI polega na wyszukiwaniu i identyfikacji zjawiska zwanego “wybrzuszeniem odwrócenia” (ang. reversal bulge), które powstaje przed zmianą trendu instrumentu. Wskaźnik MI wychodzi wtedy ponad poziom obu linii sygnałowych (A) a następnie przecina je od góry (B). Przecięcie dolnej linii sygnałowej (wartość 26,5 – B) jest sygnałem że zmiana trendu jest prawdopodobna, co też potwierdza przykładowy wykres instrumentu i jego przejście z trendu zwyżkującego (C) na paraboliczny trend zniżkujący (D).

Zachowanie wskaźnika najlepiej jest traktować jedynie jako sygnalizację możliwości zmiany trendu. Dlatego też często z tym wskaźnikiem używa się innych narzędzi, np. dziewięciookresowej wykładniczej średniej kroczącej (EMA).

PARABOLIC STOP AND REVERSAL (PAR SAR)

Wskaznik PAR SAR zostal stworzony przez Wellesa Wilder, twórce takich wskazników jak RSI czy DMI, i uzywa sie go czesto do okreslenia punktów zamykania pozycji, zarówno krótkich jak i dlugich.

Mimo swojej bardzo skomplikowanej formuly matematycznej, interpretacja wskaznika jest prosta. Sygnalem do kupna (K) jest wejscie notowan powyzej przebiegu wskaznika, zas sygnalem sprzedazy jest zejscie notowan ponizej przebiegu wskaznika (S). Autor wskaznika zaleca branie pod uwage jedynie sygnalów zgodnych z obecnym trendem (czyli sygnalów wystepujacych po wczesniejszym uformowaniu sie trendu i zgodnych z jego kierunkiem).

SIMPLE MOVING AVERAGE – PROSTA ŚREDNIA KROCZĄCA (SMA)

Istnieja trzy sposoby interpretacji wskazan srednich kroczacych.

Pierwszy z nich (przedstawiony na wykresie wyzej) polega na obserwacji punktów przeciecia sredniej kroczacej przez wykres kursu. Jezeli wykres kursu przecina od góry nierosnaca linie sredniej kroczacej, jest to sygnal do sprzedazy (S). Gdy zas wykres kursu przecina od dolu niemalejaca srednia kroczaca, jest to sygnal kupna (K). Nalezy jednak pamietac o uwadze zamieszczonej wyzej i dotyczacej odpowiedniego ustawienia parametru sredniej kroczacej. Sygnaly generowane przez srednie sa tym mocniejsze, im dluzej linia sredniej byla ustabilizowana w pozycji zblizonej do horyzontalnej przed wygenerowaniem sygnalu.

Drugi sposób (patrz powyzszy wykres) polega na zastosowaniu dwóch lub trzech srednich kroczacych o róznych parametrach (np. 15-sesyjna i 45 sesyjna lub 15-sesyjna, 30-sesyjna i 45-sesyjna) i obserwacji punktów przeciecia tych srednich przez wykres kursu. Jesli wykres kursu przecina od dolu niemalejace srednie, jest to mocny sygnal kupna (K), zas gdy kurs przebija od góry nierosnace srednie jest to mocny sygnal sprzedazy (S).

Ostatnim sposobem jest obserwacja przecinania sie samych srednich (wykres powyzej). W tym przypadku przeciecie od dolu niemalejacej ‘dluzszej’ sredniej (np. 30-sesyjnej i/lub 45-sesyjnej) przez ‘krótsza’ srednia (np. 15-sesyjna) daje mocny sygnal do zakupu (K). Analogicznie, przeciecie od góry nierosnacej ‘dluzszej’ sredniej przez ‘krótsza’ srednia daje mocny sygnal sprzedazy (S). Nalezy jednak pamietac, ze sygnaly generowane przy tym sposobie interpretacji sa czesto opóznione i dlatego lepiej nadaja sie do inwestycji srednio- i dlugoterminowych.

STANDARD DEVIATION (StDev)

Wskaznik StDev jest statystyczna miara zmiennosci kursu i pokazuje, jak bardzo ceny zamkniecia odbiegaja od sredniej wartosci tychze cen z ostatnich n-okresów (najczesciej dwudziestu). Wartosc wskaznika rosnie wraz z wieksza rozbieznoscia wspomnianych wartosci, zas gdy wartosci te sa identyczne lub bardzo podobne, wtedy wartosc wskaznika siega zera.

Idea tego wskaznika opiera sie na zalozeniu, ze duza zmiennosc wahan instrumentu towarzyszy ksztaltowaniu sie lokalnych maksimów i analogicznie, mala zmiennosc wahan idzie w parze z tworzeniem sie lokalnych minimów. Obie sytuacje wplywaja na wskaznik, który odpowiednio rosnie lub maleje.

Wskaznika StDev uzywa sie najczesciej jako wskaznika wspomagajacego, tj. potwierdzajacego sygnaly innych wskazników, na przyklad wsteg Bollingera.

Interpretacja wskaznika polega na wyszukiwaniu bardzo niskich poziomów wskaznika (A1, A2), które moga zwiastowac nagla zmiane trendu, w zilustrowanym przypadku na zwyzkujacy (B1, B2)

TREND DEVIATION (TRD)

Wartosc wskaznika jest wynikiem podzielenia ceny akcji przez wartosc n-okresowej prostej sredniej kroczacej, dlatego tez wskaznik TRD oscyluje wokól poziomu wartosci 1. Wartosc 1 pokazuje, ze kurs w danym miejscu jest identyczny z wartoscia sredniej, a wielkosc odchylenia od poziomu 1 obrazuje, jak bardzo kurs jest jest odchylony od sredniej, która obrazuje trend – stad nazwa wskaznika: Odchylenie od Trendu (ang. Trend Deviation).

Interpretacja wskaznika polega na wyszukiwaniu wysokich lub niskich wartosci wskaznika, czyli skrajnych odchylen, które wystepuja podczas lokalnych minimów lub maksimów kursu. Ta analize wskaznika stosuje sie szczególnie w przypadku trendu horyzontalnego. Zbyt duze odchylenie wartosci wskaznika od poziomu 1 moze byc traktowane jako zapowiedz krótkotrwalej zmiany kierunku ruchu cen (uksztaltowanie lokalnego maksimum lub minimum). Z kolei w przypadku przelamania (jak to pokazano na wykresie) poziomu oporu (lub odpowiednio wsparcia), duza wartosc wskaznika przy przelamaniu oporu (lub odpowiednio mala wartosc przy przelamaniu wsparcia) potwierdza to przelamanie.

Dział powstał dzięki uprzejmości i współpracy mForex.