Słownik makro to Twoje kompendium wiedzy na temat danych makroekonomicznych publikowanych przez największe agencje statystyczne i banki centralne. Znajdziesz w nim dokładne omówienie popularnych wskaźników oraz indeksów. Więcej informacji na temat słownika makro znajdziesz we wprowadzeniu i na forum.
CPI – Consumer Price Index
Mierzy zmianę poziomu cenowego określonego rynkowego koszyka dóbr konsumenckich oraz usług nabywanych przez gospodarstwa domowe. CPI to statystyczna projekcja stworzona przy użyciu cen pochodzących z grupy próbek reprezentacyjnych, zbieranych periodycznie. Sub-indeksy tworzone są dla różnych kategorii produktów oraz usług, następnie łączy się w je w całość, aby podać ogólną wartość całego indeksu. Procentowa zmiana CPI z okresu na okres wykorzystywana jest jako miara inflacji. Jednocześnie wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych może służyć do indeksowania realnej wartości zarobków, wynagrodzeń i do regulowania cen. W większości krajów jest to jedna z najważniejszych zmiennych ekonomicznych.
Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych
W USA odpowiedzialne za publikowanie CPI Jest Bureau of Labor Statistics (BLS). W Unii Europejskiej natomiast Eurostat.
Do skonstruowania indeksu CPI potrzebne są dwa typy danych. Dane dotyczące zarobków oraz dane ważone. Ta pierwsza kategoria zbiera po prostu przykłady dób oraz usług, w różnych próbach lokalizacyjnych oraz czasowych. Dane ważone określają natomiast udział różnego rodzaju wydatków w ogólnych wydatkach pokrywanych przez indeks. Informacje uzyskuje się zazwyczaj poprzez ankiety przeprowadzane w gospodarstwach domowych.
CPI zazwyczaj publikowane jest miesięcznie, lub w niektórych krajach kwartalnie jako średnia ważona sub-indeksów dla różnych komponentów wydatków konsumenckich – takich jak jedzenie, opłaty mieszkaniowe, odzież i tak dalej. Na płaszczyźnie najbardziej szczegółowej znajdujemy na przykład wskaźniki dla koszulek męskich sprzedawanych w galeriach znajdujących się na terenie Chicago. Z tak drobnych danych tworzony jest następnie ogólny krajowy consumer price index.
Wartości historyczne CPI
Patrząc na wykres amerykańskiego CPI widzimy, że w okolicy lat 70-tych rozpoczął się jego dynamiczny wzrost. Na rynkach nie interesuje nas jednak wartość ilościowa indeksu, jednak zmiana procentowa w porównaniu do wcześniejszych okresów. Bardzo wysokie CPI wróży zazwyczaj problemy inflacyjne, natomiast znajdujące się w okolicy zera lub poniżej spowolnienie gospodarcze oraz szansę wejścia w spiralę deflacyjną.
Indeks cen towarów i usług konsumpcyjnych jest niezwykle istotny przy prognozowaniu rzeczywistych wartości inflacji, w związku z tym jest pilnie śledzony przez praktycznie cały rynek.
CPI amerykańskie oraz zmiana procentowa CPI na przestrzeni lat
W pewnym sensie, kierunek oraz zakres zmian w PPI może być porównywalny do zmian CPI. Korelacja ta nie występuje jednak powszechnie i nie powinniśmy stosować tychże wskaźników do przemiennego prognozowania wartości. Zarówno Indeks cen dóbr producenckich (PPI) jak i konsumpcyjnych (CPI), mierzą zmianę ceny w pewnym okresie czasu dla ustalonej listy dóbr. PPI odcina źródła przychodu w celu określenia realnego wzrostu produkcji. Natomiast CPI dostosowuje źródła przychodów i wydatków chcąc określić zmianę kosztów życia gospodarstw domowych. Inne zastosowanie sprawia, że koncepcja co do definiowania cen, czy też zbiór produktów i usług wliczanych we wskaźniki ulegają zmianie.
Patrząc jednak na poniższy wykres, łatwo doszukać się w nim podobieństw pomiędzy CPI i PPI dla wszystkich krajów UE. Ogólny trend jest tutaj jak najbardziej zachowany:
CPI w stosunku do PPI
Wpływ na cenę walut
W przypadku procentowej zmiany consumer price index zauważyć można tendencję wpływu na wahania kursowe USD. Najogólniej mówiąc, wzrost odczytu będzie niósł ze sobą pozytywne implikacje dla projekcji inflacyjnych oraz zmian cenowych.
Oczywiście jako, ze mówimy o inflacji wszystko zależało będzie od sytuacji gospodarczej danego kraju. Odczyty w okolicach zera lub poniżej – nawet jeżeli wykażą pozytywną dynamikę w stosunku do publikacji wcześniejszych – nie powinny być traktowane jako pozytywne.
Wzrost CPI w ujęciu miesięcznym/kwartalnym/rocznym będzie powodował aprecjację USD. Odczyt niski traktowany jest natomiast jako negatywny i analogicznie przekłada się na spadki waluty. Oczywiście nie musi to mieć miejsca za każdym razem (jak wspomniano powyżej zależy to od sytuacji gospodarczej). Możemy jednak pozwolić sobie na pewne uproszczenie, według którego:
Wyższe CPI – USD w górę
Niższe CPI – USD w dół
Formuła obliczania CPI
Wskaźnik cen towarów i usług konsumenckich obliczany jest na podstawie następującego schematu:
Obecna cena dobra = (roczna cena bazowa) * (obecne CPI) przez (rozczne bazowe CPI) lub według następującego wzoru:
Jeżeli chcemy obliczyć CPI dla większej ilości dóbr lub usług wtedy poszczególnym sub-indeksom przypisujemy wagę od 1 do 100. Przykładowo cena 85 tysięcy przedmiotów z 22 tysięcy sklepów jest dodawana do siebie i uśredniania. Wtedy wzór prezentuje się następująco (suma CPI * przypisana waga):
CPI a HICP
Należy zauważyć, że consumer price index a harmonized index of consumper prices (zharmonizowany wskaźnik cen konsumpcyjnych, HICP) to dwa różne wskaźniki. W przypadku Unii Europejskiej oraz Europejskiej Banku Centralnego do podawania wartości inflacji konsumenckiej korzysta się z HICP.
Wskaźnik jest sporządzany na podstawie metodologii wspólnej dla wszystkich państw członkowskich. HICP dla strefy euro to średnia ważona indeksów cenowych poszczególnych krajów, które przyjęły euro. Głównym celem ECB jest utrzymanie stabilności cen, którą definiuje się poprzez utrzymanie rocznych wzrostów HICP poniżej jednak bardzo blisko 2% w średnim terminie.
HICP różni się od publikowanego przez Amerykanów CPI dwoma czynnikami. Po pierwsze zharmonizowany indeks stara się uwzględnić również konsumentów zamieszkujących obszary wiejskie – amerykańska metodyka skupia się natomiast tylko i wyłącznie na obszarach zurbanizowanych. HICP inaczej traktuje również wydatki osób, które wynajmują mieszkania, a które są ich właścicielami. W przypadku ICP wynajmujący wliczani są na podstawie ekwiwalentu do tej drugiej grupy, w indeksie zharmonizowanym jest to natomiast zaliczane do inwestycji.
Reakcja kursu na odczyty
Na poniższym wykresie zaprezentowano trzy wartości. Na czerwono zaznaczono roczną inflację konsumencką w strefie euro, na niebieskiego ten sam indeks jednak dla USA, natomiast na zielono notowania kursowe EUR/USD:
CPI USA, CPI EMU i EUR/USD
CPI europejskie jest zdecydowanie bardziej wypłaszczone w stosunku do tego amerykańskiego, jednak można zauważyć utrzymywanie podobnych trendów. Ogólnie możemy przyjąć, że korzystny odczyt amerykańskiego CPI oznacza aprecjację dolara i przekłada się na osunięcia EUR/USD.
