Może się wydawać, że działalność gospodarcza polegająca na wymianie walut – którą kojarzymy bezpośrednio z finansami – będzie obwarowana wieloma ograniczeniami i wymogami prawnymi, jak ma to miejsce w przypadku działalności ubezpieczalni czy banków. Szczególnie silne wymogi powinny obowiązywać w sieci, gdzie jesteśmy najbardziej narażeni na wycieki informacji, danych oraz wszelkiego rodzaju nadużycia. Nic więc dziwnego, że działalność kantorowa jest jedną z najbardziej uregulowanych dziedzin. Jednak czy ta sama reguła dotyczy handlu walutami za pośrednictwem Internetu?
SPIS TREŚCI:
Wymiana walut online a działalność kantorowa
Działalność kantorowa, według Prawa dewizowego, jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców i wymaga wpisu do rejestru działalności kantorowej. Polega ona na kupnie i sprzedaży wartości dewizowych oraz pośrednictwie w ich kupnie i sprzedaży.
Osoby prowadzące kantor muszą liczyć się z koniecznością spełnienia wielu obowiązków oraz przestrzegania odpowiednich, odgórnie określonych warunków. Po pierwsze muszą co roku dostarczać zaświadczenie o niekaralności za przestępstwo skarbowe lub za przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej. Takie osoby muszą powziąć również fachowe przygotowania do prowadzenia działalności kantorowej. Muszą mieć więc określony staż pracy w banku lub ukończyć kurs przygotowawczy do prowadzenia działalności kantorowej. Kantory są zobowiązane również do prowadzenia szczegółowej ewidencji oraz wypełnienia wymogów związanych np. z przygotowaniem lokalu do działalności.
Jak więc widać, prowadzenie działalności kantorowej jest obwarowane licznymi restrykcjami. Jest to zarówno działalność regulowana w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców, jak i objęta nadzorem ze strony m.in. Narodowego Banku Polskiego prowadzącego rejestr kantorów.
Sama definicja działalności kantorowej może jednak wzbudzać pewną wątpliwość. Czym właściwie jest działalność kantorowa, skoro polega na kupnie i sprzedaży „wartości dewizowych”? Tutaj ponownie należy odnieść się prawa dewizowego, według którego wartości dewizowe mogą być zagranicznymi środkami płatniczymi, tzn. walutami obcymi i dewizami, a także złotem dewizowym i platyną dewizową. Waluty obce i dewizy to z kolei banknoty i monety oraz papiery wartościowe i pozostałe dokumenty, które pełnią funkcję środka płatniczego i wystawione w walutach obcych.
Tak długie wyliczenie pozwala wskazać główną cechę związaną z działalnością kantorową: to działalność, która polega na wymianie walut w obrocie gotówkowym. Nie dotyczy więc obrotu bezgotówkowego odbywającego się przez Internet(!).
Na podstawie tych faktów można dojść do zaskakującego wniosku: wymiana walut przez Internet za pomocą kantorów internetowych, nie będzie według prawa polskiego działalnością kantorową i nie wiąże się z tym samym z większością restrykcji i ograniczeń, które obowiązują w przypadku kantorów „standardowych”.
Jakie są wymogi formalne związane z prowadzeniem kantoru w sieci i nadzoru nad nim?
Jeżeli kantor internetowy nie jest działalnością kantorową, nie będzie również działalnością regulowaną według Prawa przedsiębiorców. Przy prowadzeniu takiego kantoru nie trzeba więc spełniać żadnych szczególnych warunków, takich jak:
- prowadzenie na bieżąco, w sposób trwały i ciągły oraz zgodny z przepisami, ewidencji wszystkich operacji powodujących zmianę stanu wartości dewizowych i waluty polskiej,
- uzyskiwanie zaświadczenia o niekaralności,
- ukończenie kursu albo staż pracy w banku,
- zapewnienie lokalu, który wraz z wyposażeniem spełnia warunki techniczne i organizacyjne niezbędne do prawidłowego wykonywania czynności bezpośrednio związanych z działalnością kantorową.
Mimo to taka forma działalności nie będzie zawsze i w każdym przypadku pozbawiona regulacji prawnych i nadzoru finansowego.
Otóż niektóre kantory internetowe mogą podlegać ustawie o usługach płatniczych, a w rezultacie również dozorowi Komisji Nadzoru Finansowego. Jest to uzależnione od tego, czy kantor internetowy w ramach realizowanych usług umożliwia dokonywanie jednej z usług płatniczych wskazanych w artykule 3 tej ustawy, np.:
- wykonywania transakcji płatniczych, takich jak transfer środków pieniężnych na rachunek płatniczy u dostawcy użytkownika lub u innego dostawcy,
- dokonywania przekazów płatniczych,
- inicjowania transakcji płatniczej.
Gdy kantor internetowy pozwala na takie czynności, to konieczna może okazać się rejestracja jako Biura Usług Płatniczych lub Krajowej Instytucji Płatniczej. Wówczas wymagane jest jednak spełnienie wielu dodatkowych warunków związanych z kwalifikacjami osób prowadzących Instytucję, wdrożenia systemów zarządzania ryzykiem, czy dotyczących kapitału zakładowego.
Z reguły jednak większość kantorów internetowych nie podlega nadzorowi ze strony KNF – w takim kantorze rozliczenie następuje najczęściej pomiędzy rachunkiem bankowym klienta a rachunkiem bankowym prowadzącego serwis. Nie ma więc miejsca dokonanie przekazu środków na rzecz osoby trzeciej. Taka usługa nie jest przekazem pieniężnym ani innym typem usługi traktowanej jako usługa płatnicza.
W rezultacie kantor nieoferujący usługi przekazu na rzecz osoby trzeciej nie podlega z zasady nadzorowi KNF oraz ustawie o usługach płatniczych. Co więcej KNF często wskazuje w swoich komunikatach, że raczej nie zajmuje się nadzorem internetowej wymiany walut.
Jednocześnie kantor internetowy podlega ustawie o zapobieganiu praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Według artykułu 2 pkt. 11 tej ustawy, przedsiębiorcy, którzy zajmują się wymianą walut albo pośrednictwem w wymianie walut, traktowani są jako tzw. instytucja zobowiązana. Tego rodzaju instytucja musi przekazywać Generalnemu Inspektorowi informacje o przyjętej wpłacie lub dokonanej wypłacie środków pieniężnych o równowartości przekraczającej 15 000 euro, oraz o wykonanym transferze środków pieniężnych o równowartości przekraczającej tę kwotę.
Dlatego kantor internetowy prowadzi swoją działalność w oparciu o Prawo przedsiębiorców, Kodeks cywilny i przepisy związane z działalnością branży e-commerce, np. związane z zawieraniem umów na odległość, czy ochrony konsumenta w ramach sprzedaży online. Osoba prowadząca kantor internetowy, jak każdy inny przedsiębiorca działający w sieci, musi też zwrócić uwagę na przepisy związane z ochroną danych osobowych swoich klientów.
Formy wymiany walut przez Internet
Badania wartości rynku kantorów internetowych z 2021 roku wskazują, że w tym czasie wyniósł on 60 mld zł. Uzmysławia to skalę rynku i poziom jego zróżnicowania. Jeżeli planujemy założyć kantor online, musimy pamiętać, że może działać on w oparciu o kilka różnych modeli:
- Pierwsza opcja to kantor internetowy działający na zasadach podobnych do tradycyjnego kantoru. Polega więc po prostu na dokonywaniu sprzedaży walut na rzecz klientów. Upraszczając, jest to kantor, którego działalność przeniesiono do Internetu.
- Drugi rodzaj kantoru internetowego to taki, który umożliwia wymianę walut bezpośrednio między użytkownikami, w pewnym sensie na zasadzie giełdy. W przypadku działalności na dużą skalę może on mieć formę kantoru umożliwiającego grupową wymianę walut w większej wysokości. Wówczas kantor internetowy dokonuje dużego zakupu walut dla swoich członków w oparciu o zebrane od nich wcześniej środki.
Wnioski
Podsumowując, kantor internetowy jest objęty zdecydowanie mniejszym zakresem obowiązków niż standardowy kantor stacjonarny. Choć nie występuje tutaj nadzór czy większe restrykcje, dość rzadko zdarzają się poważniejsze wstrząsy czy problemy na tym rynku. Większość takich podmiotów działa rzetelnie i jest wiarygodnym usługodawcą dla konsumentów.
Wszystko to sprawia, że przedsiębiorcy z branży e-commerce mogą rozważyć otwarcie działalności jako kantory internetowe.
Autor: Marcin Staniszewski, Kancelaria Prawna RPMS Staniszewski & Wspólnicy
Redakcja poleca również:
- Bitcoin: TOP 5 wskaźników sygnalizuje koniec rynku niedźwiedzia BTC
- Cena złota wzrośnie o 70% w 2023 roku? Szalona prognoza Saxo Bank
- Kryptowaluty “wywiozą” Rafała Zaorskiego i spadną “do piekła”, ostrzega Cezary Graf
